भोटो जात्रा: सहस्त्रौं वर्षे परम्परा, सांस्कृतिक एकताको प्रतीक

मकाउ, २ जेठ २०८१ - लिच्छविकालदेखि नै चलिआएको, भोटो जात्रा काठमाडौं उपत्यकाको सबैभन्दा प्राचीन र आकर्षक धार्मिक-सांस्कृतिक पर्वहरू मध्ये एक हो। यो जात्रा विशेषगरी काठमाडौंको दक्षिणी भागमा (इतिहासमा यम्भु वा यल) धेरै उत्साह र श्रद्धाभावका साथ मनाइन्छ। यसको ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्व अपार छ।  

ऐतिहासिक पृष्ठभूमि:

परम्परा अनुसार, लिच्छवि राजा गुणकामदेवका छोरा नरेशदेवको असामयिक मृत्यु पछि उनको आत्मालाई शान्त गराउन र सहरलाई रोग-व्याधि, दुर्भिक्ष र अशान्तिबाट जोगाउन यो जात्राको सुरुवात भएको मानिन्छ। यसले नेपाल सम्बत् (नेवाः संस्कृतिमा) लाई अघि बढाउने महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ।

  

सांस्कृतिक महत्व: 

भोटो जात्रा सांस्कृतिक एकताको ज्वलन्त उदाहरण हो। यसले बौद्ध र हिन्दू दुवै समुदायलाई साथ ल्याउँछ। मुख्य आकर्षण हो - विशाल रथमा स्थापित भगवान करुणामय अवलोकितेश्वर (बौद्ध) वा मातृका देवी (हिन्दू) को मूर्तिको शहरभरिको यात्रा। रथ तान्ने काम विभिन्न जातजाति, समुदाय र पेशाका मानिसहरूले सामूहिक रूपमा गर्छन्, जसले गाउँ र सहरको सामूहिक शक्ति, सहकार्य र सांस्कृतिक सहिष्णुताको प्रतीक हो। यो सामुदायिक सद्भाव, साझा विरासत र आस्थाको महाकुंभ हो। जात्राको अवधिमा गरिने पारम्परिक नाच-गान, भक्तिगीत र धार्मिक अनुष्ठानहरूले सांस्कृतिक परम्परालाई जिउँदो राखेका छन्।

रथयात्रा देख्न लाखौं श्रद्धालु जम्मा हुन्छन्। यो जात्रा नेपालको समृद्ध सांस्कृतिक इतिहासको जीवन्त प्रमाण हो र यसले सहस्त्रौं वर्षदेखिको परम्परा, आस्था र सामुदायिक बन्धनलाई अझै कायम राखेको छ। यसले आधुनिक युगमा पनि सांस्कृतिक पहिचान र सामाजिक एकताको महत्त्व बुझाउँछ। भोटो जात्रा केवल धार्मिक उत्सव नभएर नेपालको गौरवशाली इतिहास, अद्वितीय सांस्कृतिक बहुलता र सामुदायिक सद्भावनाको अमूल्य धरोहर हो। यसको संरक्षण र सम्मान गर्नु भविष्यका पुस्ताहरूलाई आफ्नो समृद्ध विरासत सुम्पने हो।